Tom Dumoulin was vorig jaar de eerste landgenoot die tot eindwinnaar van de Giro d’Italia werd gekroond. Jan Janssen en Joop Zoetemelk hadden beiden zowel de Vuelta als de Tour gewonnen, maar de Limburger schreef met zijn eindzege in Milaan oranje geschiedenis in de Italiaanse grote ronde. De Nederlandse successen voor de Giro gingen in de loop der jaren met ups en downs gepaard. Soms omdat ons land even minder nadrukkelijk mee deed op het wereldwielertoneel, maar vooral omdat de Ronde van Italië publicitair in de schaduw stond van de Tour de France.
Toen de oudst levende Giro-ritwinnaar Mies Stolker bij de start van de Tour de France in Utrecht in 2015 door verslaggevers gevraagd werd naar zijn loopbaan, zei hij gekscherend dat die niet zoveel voorgesteld had omdat hij nooit een rit in de Ronde van Frankrijk gewonnen had. Een uitspraak gedaan met de focus op de Tourstart in zijn eigen provincie, maar ook omdat renners weten dat bij het Nederlandse sportpubliek toch vooral de Ronde van Frankrijk telt. En dat terwijl hij zowel in de Ronde van Spanje als in de Giro d’Italia als ritwinnaar werd gehuldigd. In de Giro was dat in 1956, drie jaar nadat Wim van Est als eerste Nederlander een rit won in de Italiaanse ronde.
Status veranderd
Dat er wel iets veranderd is aan die status van de Giro blijkt wel uit het feit dat de afgelopen jaren renners als Tom Dumoulin en Steven Kruijswijk onverbloemd hun liefde voor de Italiaanse ronde uitspraken. Dumoulin gaat dit jaar opnieuw van start in de ronde, zonder vooraf te weten of dat optreden een vervolg krijgt in de Tour. “Ik ben een liefhebber van Italië, ik ga er ook op vakantie. Dat speelt ook een rol, de liefde van de Italianen voor hun wielerronde voel ik ook”, zei Dumoulin er eerder over. Kruijswijk merkt dat de Giro meer aanzien krijgt in het peloton. Voor aanvang van de ronde in 2017 zei de man die in het roze viel in de editie van het jaar daarvoor. “Ik rijd de Giro graag en je ziet steeds meer toppers ook voor deze ronde kiezen. De beleving van de mensen is intens, het is minder stressvol dan in de Tour. De omgeving, het eten, het helpt allemaal om van deze ronde te houden”, aldus de Brabander, die dit jaar overigens vol voor de Tour de France gaat.
Pioniers in de Giro
Die liefde voor de Italiaanse ronde is niet nieuw, maar het is er altijd één in golfbewegingen geweest. Niet lang nadat de eerste Nederlanders hun opwachting maakten in de Tour de France, werd ook de Giro d’Italia aangedaan door die lichting vaderlandse pioniers. Wim van Est won in 1953 als eerste landgenoot een rit en veroverde ook als eerste Hollander de roze trui. Zijn generatie- en streekgenoot Wout Wagtmans mocht zelfs drie keer als ritwinnaar op het podium plaats nemen in deze ronde. Gerrit Voorting droeg het roze een dag en ook renners als Mies Stolker en Jan Nolten veroverden de bloemen in deze ronde. In de jaren zestig werd dat succes nog enigszins benaderd met ritzeges van Huub Zilverberg en Piet van Est.
Bloeitijd in de jaren tachtig
De echte opleving van de Nederlandse liefde voor de Giro d’Italia vond echter in de jaren tachtig plaats. Lang stond Wout Wagtmans met zijn drie ritzeges op eenzame hoogte in de Italiaanse ronde, maar in de jaren tachtig wist Johan van der Velde dat succes te evenaren. En sprinter Jean-Paul van Poppel – ook in de Tour in die jaren zeer succesvol – reikte zelfs tot vier etappe- zeges. Daarmee is hij nog altijd Nederlands recordhouder. Al moet de huidige ploegleider van Team Roompot wel rekening houden met Tom Dumoulin als uitdager, want die was al drie keer goed voor ritsucces. Van Poppel kan bij zijn huidige werkgever volop herinneringen ophalen aan zijn Italiaanse successen, want hij is er collega van Erik Breukink, die acht roze truien in zijn prijzenkast heeft hangen en tot de eindzege van Dumoulin de meest succesvolle landgenoot in het eindklassement van de ronde was, met zijn tweede plaats achter Andrew Hampsten in 1988. De beelden van Breukink in de sneeuw op de Gavia staan veel wielerfans nog op het netvlies gebrand. Voor wie te jong is om associaties te krijgen bij de voorgaande zin: het invoeren van de zoekterm Breukink en naam van deze col op YouTube brengt (nieuwe) helderheid. De conclusie zal dan zijn dat een dergelijke etappe met het huidige Extreme Weather Protocol niet verreden had mogen worden. Maar hij bleek achteraf doorslaggevend voor het eindklassement. Van der Velde – inmiddels buschauffeur bij de ploeg van Van Poppel en Breukink – kwam op de Gavia nog als eerste boven in de sneeuw, maar werd bevangen door de kou en warmde op in een camper. De Brabander hoort zijn naam onder de Italiaanse tegenhanger Giovanni nog enthousiast roepen bij Italiaanse wielerkoersen. Hij heeft dan ook een bijzondere band met de ronde, waarin hij drie keer het puntenklassement won. Met zijn 43 (voornamelijk paarse) truien is hij de landgenoot met de meeste leiderstricots in de Giro d’Italia.
Weening, Kruijswijk en Dumoulin
Er zaten drie decennia tussen de successen van de eerste landgenoten en die van het trio Breukink-Van Poppel-Van der Velde. Op een intermezzo van Jeroen Blijlevens (twee keer ritwinnaar in de jaren negentig) na duurde het nog eens dertig jaar voordat er weer zo’n succesvolle Nederlandse periode aanbrak in de Giro. Pieter Weening was de eerste die zijn neus aan het venster stak in deze ronde met twee ritzeges. De Fries droeg bovendien vier dagen het roze en voelde zich met zijn kenmerkende zware verzet vaak in zijn element op de steile maar korte beklimmingen in de tussenritten van deze ronde. Steven Kruijswijk leek in 2016 geschiedenis te schrijven door het roze te veroveren en daarmee het slotweekeinde in te gaan. In Italië en Nederland werd al een voorschot genomen op de eerste Nederlandse eindzege in deze ronde, maar een coup onder leiding van de latere eindwinnaar Vincenzo Nibali leidde het Waterloo in voor de Brabander van LottoNL-Jumbo. Onder druk gezet door de Italiaan kwam hij ten val tegen een sneeuwmuur, een val die hij geestelijk en lichamelijk niet meer te boven kwam. Dumoulin maakte dat vorig jaar goed. Een geïmproviseerd toiletbezoek leek roet in het eten te gooien voor de Limburger, die zowel in de tijdritten als in de bergetappes indruk maakte. Maar in de afsluitende rit tegen de klok was er dubbel oranje succes: Jos van Emden won de tijdrit in Milaan en Dumoulin de ronde. Daarmee lijkt ons land vertrokken voor een nieuwe bloeiperiode in de Giro d’Italia. Wordt vervolgd dus!
Drie keer Giro-start in Nederland
De Giro d’Italia is al drie keer in haar historie van start gegaan in Nederland. In 2002 was Groningen aan de beurt. Initiatiefnemer Dick Heuvelman speelde slim in op de invoering van de Euro dat jaar. Na Groningen - waar de proloog en de start van de eerste rit plaats vonden - bezocht de ronde ook nog Duitsland en Luxemburg, voordat koers gezet werd naar Italië. In 2010 was Libéma aanjager van een tweede bezoek van de Giro aan ons land. Na de start in Amsterdam - waar Bradley Wiggins de proloog won- waren er aankomsten in Utrecht en Middelburg. In 2016 was de provincie Gelderland gastheer, met opnieuw Libéma als drijvende kracht. Cees Priem vestigde de aandacht op ‘zijn’ Omnisport door vanaf het middenterrein van de wielerpiste te vertrekken voor een proloog door Apeldoorn. De daar veroverde roze trui droeg Tom Dumoulin ook bij de aankomsten in Arnhem en Nijmegen die volgden.
Nederlandse rozetruidragers
- 16 dagen Tom Dumoulin (2016 en 2017)
- 8 dagen Erik Breukink (1987 en 1989)
- 5 dagen Steven Kruijswijk (2016)
- 4 dagen Pieter Weening (2011)
- 2 dagen Jean Paul van Poppel (1986 en 1989)
- 2 dagen Jeroen Blijlevens (1999)
- 1 dag Wim van Est (1953), Gerrit Voorting (1954)
Andere gewonnen eindklassementen: Puntentrui
- 1988 Johan van der Velde
- 1987 Johan van der Velde
- 1985 Johan van der Velde
Nederlandse ritzeges in de Giro d'Italia (27):
- 4 Jean Paul van Poppel
- 3 Tom Dumoulin, Johan van der Velde, Wout Wagtmans
- 2 Jeroen Blijlevens, Erik Breukink, Pieter Weening
- 1 Jos van Emden, Piet van Est, Wim van Est, Gerben Karstens, Cees Lute, Jan Nolten, Mies Stolker, Huub Zilverberg
