Schreeuwen, vloeken, uitschelden, het moet stoppen. En dan bedoel ik niet alleen het schreeuwen en vloeken van ouders tegen en het uitschelden van hun kinderen, maar ook het schreeuwen en vloeken van ouders tegen en het uitschelden van officials en andere vrijwilligers. En dat ‘voorbeeldgedrag’ van ouders wordt blijkbaar steeds meer overgenomen door jeugdige sporters. Zo werd recentelijk de huid van officials vol gescholden, omdat ze de wedstrijd stillegden in verband met het laten passeren van een ambulance met sirene en knipperlicht. En dan verbaasd reageren dat we een vrijwilligersprobleem in de sport hebben.
In een gehaaste maatschappij is vrije tijd een kostbaar goed. Een goed dat men alleen inzet voor vrijwillige activiteiten die écht aansluiten bij eigen interesses. Daarnaast, of misschien vloeit het daar juist wel uit voort, willen mensen zich buiten werktijd niet langer structureel binden aan evenementen of activiteiten. Het wordt op deze manier voor wielerverenigingen en organisaties van evenementen niet makkelijker om een sterke vaste vrijwilligersbasis op te bouwen. En die is nou juist wél nodig om de wielerkalender voor de top- en breedtesport te blijven vullen.
Want het is toch geen nieuws meer dat de wielerwedstrijden in Nederland onder druk staan. Daarin spelen diverse externe factoren een grote rol, maar dergelijk gedrag – dat ervoor zorgt dat de lol er voor vrijwilligers vrij snel af is – is óók een oorzaak van de leeggelopen wedstrijdkalender. We kunnen met zijn allen dus moord en brand schreeuwen over het verdwijnen van zowel grote als kleinere wedstrijden, maar als een aantal van ons zich zo blijven gedragen is het niet zo gek dat deze trend zich doorzet.
Vrijwilligers zijn het fundament van de Nederlandse wielersport
Alle reden dus om super zuinig op onze vrijwilligers te zijn, ze zijn tenslotte het fundament van de Nederlandse wielersport. Zij zetten zich namelijk met grote passie voor de wielersport in om wedstrijden en evenementen mogelijk te maken. Ze zijn het uithangbord, de ambassadeurs van onze sport. En ze zijn vaak niet alleen op de dag van het evenement zelf, maar dagen, weken en maanden van tevoren bezig om alles op het moment suprême in goede banen te kunnen leiden. Naast hun dagelijkse werk, laat dat duidelijk zijn.
En is het nodig om de laatste dagen vrij te nemen om de puntjes op de i te zetten? Dan zijn er een heleboel vrijwilligers (juryleden, parcoursbouwers, verenigingsleden) die zonder morren vakantiedagen opnemen en hun dagelijks leven even volledig in het teken zetten van het evenement waaraan ze zich gecommitteerd hebben. De beloning voor dit alles? Genieten van het plezier van de sporters en het voldane gevoel als het evenement achter de rug is.
Alleen krijgen al deze inspanningen de laatste tijd steeds vaker een vervelende bijsmaak door het gedrag van zowel de wielersporters als begeleiders (denk aan trainers, coaches, ploegleiders én ouders). Vrijwilligers die er simpelweg op toezien dat de – reeds bij wedstrijddeelnemers en hun begeleiding bekende – reglementen opgevolgd worden, worden geïntimideerd, uitgescholden en uitlachen. Juryleden die een wedstrijd zo veilig en eerlijk mogelijk willen laten verlopen, krijgen eenzelfde behandeling.
Sociaal veilige sportomgeving
Voor de KNWU is dit gedrag in elk geval onacceptabel. Voor ons staat sociale veiligheid hoog in het vaandel, en daar past dit gedrag absoluut niet bij. Door sport in de kern eerlijk, veilig en verantwoord te organiseren, waarbij normen worden gesteld in lijn met de huidige maatschappelijke context en de noodzakelijke wedstrijdregels, dragen we bij aan een sterker fundament. Want iedereen die (top)sport, betrokken is bij de organisatie van de sport of ‘langs de weg’ fan is van de sport heeft recht op een sociaal veilige omgeving.
Bovendien vindt de KNWU het belangrijk dat alle sporters vrij, plezierig en in een veilige omgeving kunnen sporten. Zonder grensoverschrijdend gedrag en met goed voorbeeldgedrag. Dat begint bij een goede basis: de 4 v’s voor veiligheid (basiseisen sociale veiligheid). Deze 4 v’s bieden een stevig fundament voor de wielersport: clubs die aan de 4 v’s voldoen, bouwen mee aan een sociaal veilige sportomgeving. Dat betekent een verenigingsbrede gedragscode, het aanstellen van vertrouwenscontactpersonen op de club, vakbekwame trainers en het verplicht stellen van een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) voor vrijwilligers.
Maar misschien moeten we een 5de V toevoegen, namelijk die van Vatsoen. Want het valt, staat en begint met respect voor elkaar. Iedereen maakt wel eens fouten, ook organisaties en vrijwilligers, maar maak dat op een fatsoenlijke, respectvolle manier kenbaar bij de organisatie. Ga op een fatsoenlijke wijze het gesprek aan! Grote kans dat je feedback dan direct meegenomen wordt naar het volgende evenement.
Heb Vatsoen
Met andere woorden: heb Vatsoen en ‘handen af’ van onze vrijwilligers. Vrijwilligers verdienen alle respect en lof voor hun toewijding en onmisbare bijdrage aan de wielersport en hebben het volste recht om in een veilige en plezierige omgeving hun rol te vervullen. Laten we samen werken aan een sport waar we trots op kunnen zijn, met vrijwilligers die met plezier hun werk doen en sporters en begeleiders die fatsoenlijk, respectvol en sportief met elkaar omgaan en met anderen. De KNWU zal in ieder geval de komende maanden verder in gesprek gaan met bestuurders, vrijwilligers, officials en ouders met als doel een concreet actieplan te ontwikkelen voor deze 5e V (het panel ‘gewenst gedrag aan de kant’, dat we binnenkort opzetten). Alleen zo kunnen we de wielerkalender in stand houden en we samen blijven genieten van deze prachtige sport, een sport die drijft op vrijwilligers.
