Bij veel sporten is de scheidsrechter zeer zichtbaar en herkenbaar. De juryleden in de wielersport doen hun werk minder zichtbaar, maar hun gezamenlijke taak is zeker zo complex en dankbaar. De nationale UCI-commissaris Richard Vermeeren ziet het elke klassieker als een mooie uitdaging om met een team van juryleden de wedstrijd eerlijk te laten verlopen, zodat er na afloop een uitslag op papier staat die recht doet aan de krachtsverhoudingen in de wedstrijd. ‘’In een wielerwedstrijd heb je met veel spelers en belangen te maken. Doel is om consistent te zijn en altijd je beslissingen uit te kunnen leggen aan de hand van de regels. En je moet met mensen om kunnen gaan.’’
"Het jurywerk bestaat uit een heel palet met verschillende taken"
Op de outfit van een jurylid staat de term official en dat is volgens Vermeeren een betere benaming dan jury. ‘’Bij een jury denk ik aan mensen achter een tafel die punten geven voor dressuur of schoonspringen. Wij zijn die mensen die een wedstrijd op sportief vlak ook echt in goede banen leiden. Want laten we eerlijk zijn: 200 mensen over de openbare weg van A naar B laten rijden en dan ook nog veilig en enigszins volgens de regels, dat gaat niet vanzelf. Dan geeft dat voldoening als je dat met een team van zo’n zes tot twaalf vrijwilligers – want dat zijn we in het jurykorps in Nederland – weer voor elkaar weet te boksen. Met mensen van verschillende pluimage met een gemeenschappelijke passie voor de wielersport.’’
Vermeeren vindt drie zaken van belang in een wielerkoers als het om de rol van de officials gaat. ‘’In een klassieker ben je een soort van luchtverkeersleider op de grond die moet zorgen dat (1) iedereen zoveel mogelijk in een gelijk speelveld kan acteren, (2) dat iedereen veilig naar A en B komt en (3) dat er na afloop een uitslag op papier staat die klopt. De laatste is een taak voor de aankomstrechter, de commissarissen die de wedstrijd onderweg begeleiden hebben daar geen verantwoordelijkheid voor, behalve als ze onderweg iets hebben geconstateerd waar een sanctie op staat die relevant is voor die uitslag of bij een etappekoers relevant is voor het klassement. Of als je constateert dat de sprint niet reglementair is verlopen.’’
Laten we met Vermeeren de rollen in een wegwedstrijd eens overlopen. ‘’En dan heb ik het over een klassieker, want dat is het meest complex. Een criterium op een afgesloten parcours over anderhalve kilometer is eenvoudiger te bestieren en dan wordt er voornamelijk vanuit de bus op de aankomst gejureerd. Het team van officials is, afhankelijk van het niveau wedstrijd tot wel twaalf commissarissen groot. Leiding aan dit team geeft de wedstrijdleider, welke in internationale wedstrijden trouwens altijd een buitenlander is. Deze zit als eindverantwoordelijke in de auto achter het peloton en overziet het gehele speelveld, het samenspel met de juryleden, maar ook de ploegleiders de politie, de medische dienst en de media. Groepen met allemaal eigen belangen en/of taken en die je als neutrale official moet proberen allemaal zo goed mogelijk tot hun recht te laten komen. Met natuurlijk de coureurs die centraal staan, want daarvoor zijn we met z’n allen op pad. De wedstrijdleider heeft ook een assistent-wedstrijdleider die de radiocommunicatie met al die verschillende groepen verzorgt. Jury 2 is een principe verantwoordelijk voor alles wat er voorin de koers gebeurt. Is mee met een kopgroep en wijst op relevante zaken die gebeuren voordat het peloton voorbijkomt. Jury 3 en 4 zijn verantwoordelijk voor alles achter het peloton en houden er vooral toezicht op dat alle ploegleiders eerlijk en vellig hun renners kunnen assisteren. Vanuit de bezemwagen overziet een jurylid welke achterstanden er zijn en houdt in de gaten dat de balans tussen het sportieve aspect en de veiligheid juist is. Sportief gezien willen we zoveel mogelijk renners de kans geven de wedstrijd uit te rijden, maar de politie wil terecht ook niet dat de weg te lang gesloten blijft. Daarbij komen ook nog juryleden op de motor die dichter op de koers toezicht kunnen houden en de anderen assisteren. En het team op de aankomst - en bij tussensprints onderweg - bestaat nog uit de aankomstrechter, een operator photofinish en de secretaris. Een heel palet met verschillende taken dus.’’
"Je bepaalt zelf hoeveel wedstrijddagen je actief wilt zijn"
Het werk is uitdagend, veelzijdig, maar bovenal heel erg leuk vindt Vermeeren. ‘’Als renner was er weinig uitzicht op om voorin de koers voor de winst te strijden, op mijn tiende won ik mijn eerste en tevens laatste wedstrijdje. Als jurylid kan ik toch mijn passie voor de wielersport kwijt en zorgen dat de renners zo optimaal en eerlijk mogelijk kunnen presteren. En natuurlijk geeft het mij ook kippenvel als je dan voor het eerst in een jurywagen de Cauberg opdraait tijdens de Amstel Gold Race en de mensen staan daar drie rijen dik. Jurywerk is zeker iets wat ik aan kan raden, maar je moet je er wel van bewust zijn dat je niet je op maandag aanmeldt en het weekend erop in de Tour de France opduikt als jurylid. Je begint allemaal in een overzichtelijke wedstrijd voor bijvoorbeeld de jeugd. Daarvoor doe je een basiscursus met praktijkstages en kun je in jouw regio aan de slag. Je kunt dan verder doorgroeien op nationaal niveau door je met een aantal opleidingen steeds verder te bekwamen en zo groei je langzaam door. Bij de internationale wielerbond UCI kun je dan nog twee vervolgopleidingen doen, die je uiteindelijk internationaal UCI-commissaris kunnen maken en je ook in het buitenland actief bent als official. Die mogelijkheid is er maar eens in de paar jaar. Al met al heb je heel wat ‘vlieguren gemaakt voordat je in de topkoersen terecht komt. Als je dat al wilt natuurlijk, want je bepaalt zelf hoeveel wedstrijddagen je actief wilt zijn.. Zonder jury geen koers, we moeten het met z’n allen klaarspelen dat wielrenners kunnen genieten van de beoefening van hun sport en het allemaal nog eerlijk verloopt ook.’’
Praktijkvoorbeelden uit de koers
Multitasking als jurylid
Vanuit de juryauto's wordt over de koersradio informatie over wat er gebeurd gedeeld met alle volgers in de karavaan en worden er instructies gegeven aan bijvoorbeeld de dokter.
Regels voor ploegleiders in het peloton
Als official zit je midden in de koers en houd je toezicht dat alles volgens de regels gebeurd. Zo mag je als ploegleider niet het peloton in rijden om drinken aan je renners te geven.
Toezien op veiligheid in de koers
Veiligheid is belangrijk en de officials zien erop toe dat de gedragingen van de meerijdende voertuigen veilig zijn. Als de veiligheid in het geding komt, grijpt de jury in: met een duidelijke instructie met waarschuwing, boete of zelfs verwijdering uit de wedstrijd van renner en/of volger.
