Het landschap in Nederland verandert snel. Niet alleen door klimaatverandering, maar ook door urbanisatie en herinrichting van het landelijk gebied. In ons kleine land is een beperkte ruimte om alle wensen vanuit de maatschappij een plek te geven. En die puzzel wordt de komende jaren steeds lastiger te leggen.
Enerzijds is er een groot tekort aan woonruimte, anderzijds staat de natuur onder hoge druk en moet ook de agrarische sector de ruimte krijgen om op een duurzame manier voort te kunnen bestaan. Om dat de komende jaren in goede banen te leiden heeft de overheid het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) ontworpen, waarvan het concept de afgelopen maand ter inzage heeft gelegen. Hierin wordt een toekomstbeeld geschetst waarin de natuur, de agrarische sector en het stedelijk gebied een duidelijke plek hebben gekregen.
Maar wat daarin mist, is de plek die de recreant in die gebieden inneemt. Binnen het stedelijk gebied moge die plek duidelijk zijn, maar voor de natuur is dat een groot vraagteken. Er lijkt in de planvorming volledig aan de behoefte om te recreëren in de natuur voorbij te worden gegaan. En dat is opmerkelijk, gezien de preventieve werking van de natuur op de gezondheid van de mensen.
Daarnaast levert de buitenruimte / de natuur een belangrijke bijdrage aan gezond ouder worden. En daar waar bewogen wordt, vinden ook ontmoetingen plaats. Met andere woorden, door te sporten en te bewegen in de natuur wordt de sociale cohesie verhoogd en daarmee dus ook de leefbaarheid van de openbare ruimte. Fysieke en sociale omgeving zijn, veelal onbewust, van invloed op het beweeggedrag van mensen.
Natuurbeleving
De natuurbeleving is voor steeds meer mensen een belangrijk onderdeel van hun vrijetijdsbesteding. De openbare ruimte (waaronder de natuur) is dan ook de grootste sport- en beweegaccommodatie van Nederland. Zo maken steeds meer mensen gebruik van de natuur als sportaccommodatie. Deze ruimte heeft dus veel potentie om mensen in beweging te zetten en te houden!
Binnen de wielersport is dat duidelijk terug te zien in de populariteit van mountainbikeroutes, de goedgevulde klassementen van Strava-segmenten op de bestrate klimmetjes die Nederland rijk is en die veelal in een beboste omgeving te vinden zijn, en de groeiende populariteit van het gravelbiken. Natuurlijk zorgt de groei in populariteit van deze takken van de sport voor een grotere druk op de natuur. Maar de andere kant is wel dat de positieve (natuur)ervaringen van al deze (wieler)sporters bijdraagt aan een verbinding, een soort eigenaarschap en verantwoordelijkheidsgevoel, met juist de natuur.
Toch krijgen organisaties van (wieler)sportevenementen het steeds moeilijker om iets te organiseren in de natuur door de strikte natuurwetgeving. Op die manier lijkt ‘de natuur’ zich steeds meer te sluiten voor recreatie en sport. En dat terwijl de positieve effecten van de natuur en het beoefenen van een sport juist hand in hand zouden moeten gaan in het streven naar een gezondere maatschappij.
Juiste balans tussen recreatie en sport, en natuur
Daarom heeft NOC*NSF onlangs, mede namens de KNWU, in een reactie op het ontwerp NPLG een aantal verbeterpunten opgesteld, waardoor er meer ruimte voor natuurbeleving en recreatie in het programma opgenomen wordt. Natuurlijk is het belangrijk om de kwaliteit van de natuur in Nederland omhoog te brengen. Maar het kan toch niet zo zijn dat we daarbij voorbijgaan aan het effect dat de natuur op onze gezondheid heeft? Daarvoor is het nodig om een juiste balans te vinden tussen recreatie en sport, en de natuur. Een balans waarin we ook écht in balans zijn, en niet doorslaan in te beperkende maatregelen.
Meer natuur en landschap zouden daarom toegankelijk moeten zijn als sportlocatie. Ze zijn niet alleen noodzakelijk voor onze gezondheid en sociale contacten, maar spelen ook een rol in het behoud van biodiversiteit en het tegengaan van klimaatverandering. Natuur en sport kunnen elkaar versterken en moeten daarom in de plannen voor het landelijk gebied samen opgaan. Laten we daarom niet alleen kijken naar de natuur als beschermde plek, maar ook als een plek waar we kunnen bewegen, samenkomen en genieten. Zo kunnen we een gezonde en duurzame toekomst voor zowel mens als natuur garanderen.
